تکنیک های تمبک – (3)
۲- وضعیت دست مولد حرکت
بر اساس اتکاء دست مولد حرکت به ساز یا آزاد بودن آن می توان تقسیم بندی زیر را انجام داد:
۱- اجرا تکنیک با حرکت آزاد دست
منظور از حرکت آزاد دست حرکتی است که در آن دست به سازاتکا ندارد. مانند اجرای تم یا بک دست آزاد یا پایین (۱).
۲- اجرا تکنیک با حرکت غیر آزاد دست
منظور از حرکت غیرآزاد دست حرکتی است که در آن بخشی از دست به سازاتکا دارد. مانند:
– اجرای انواع تکنیکهای گرفته توسط دستی که به نحوی به پوست اتکا دارد.
– اجرا با دست روی تنبک یا دست بالا.
– اجرا با دست پایین یا آزاد به گونه ای که به ساز اتکا دارد.
مشخصات صوتی
صدادهی تکنیکهای تنبک علاوه بر بستگی به نحوه تولید صدا به دلیل ویژگیهای آکوستیک ساز و بخشهای مجری از پیچیدگی خاصی برخوردار است. در زیربه طور اجمال پاره ای از مشخصات صوتی تمبک ذکرمیشود:
۱- صدادهی تکنیکهای تنبک از قوانین پوسته مرتعش و ارتعاش محفظه داخلی تنبک تبعیت می کند. (محفظه داخلی تنبک در تغییر ساختارارتعاشی پوست نقش اساسی دارد.)
۲- تمام اشکال ارتعاشی که در شروع پر انرژی بوده و سریعا محو می شوند در ساختار صدای ضربه تکنیکها و در رنگ بم ابتدای صدای آنها نقش دارند. (به گزارش نشست پژوهشی تنبک کوکی و نی کلیددار (III) مراجعه کنید)
۳- طیف صدای حاصل ازاجرای تکنیک ازیک بخش متراکم صوتی درساختار اصوات فرعی به آرامش صوتی ختم می شود. منظور از آرامش صوتی باقی ماندن تنها چند صدای فرعی در انتهای صدای تکنیک است. در شکل زیر موج صدا و طیف صدای حاصله از اجرای پلنگ در ناحیه لبه تنبک را مشاهده می کنید. بخشهای پرتراکم و آرام صوتی درآن کاملا قابل شناسایی هستند.
۴- هرچه بخش مجری تکنیک سخت تر باشد رنگ صدای حاصله به دلیل حضور پر انرژی تر اصوات فرعی با فرکانس بالا در صدای ضربه و در کل صدای تکنیک زیرتر است . این پدیده را می توان در مقایسه صدای تکنیکهای ناخنی در یک منطقه خاص با صدای سایر تکنیکها در همان منطقه مشاهده نمود.
البته تفکیک صوتی مناطق را نباید با صدای ضربه ناشی ازجنس بخش مجری اشتباه گرفت. صدای ضربه به عنوان بخش آغازین صدا شامل اصوات فرعی قوی با طول زمانی ارتعاشی بسیار کوتاه می باشد.
۵- هر چه سطح بخش مجری (و بالتبع سطح ضربه خورنده پوست) بیشتر باشد رنگ صدای حاصله به طور نسبی بم تر است. این پدیده به هنگام اجرای تکنیکها در یک ناحیه ثابت نیز مشاهده میشود.
۶- به دلیل ماهیت غیرخطی ارتعاش پوست تنبک و با افزایش شدت ضربه اصوات فرعی زیرتر به طور نسبی برجستگی پیدا می کنند.
۷- هرچه از مرکز پوست به سمت لبه ساز حرکت کنیم ، نقش اشکال ارتعاشی یا اصوات فرعی بم کمتر شده و بر تراکم و اهمیت نقش اشکال ارتعاشی زیرترافزوده می گردد. مثلا در تکنیک تم ناحیه میانه ، اصوات فرعی بم که میرایی سریع دارند اهمیت خاص
دارند.
در شکل زیر می توان تغییرات انرژی اصوات فرعی را در تکنیکهای مختلف مشاهده نمود. درجات روشن نشان دهنده حضور کم انرژی اصوات فرعی در تکنیک است:
پی نوشت
۱- به نظر می رسد اصطلاحات دست پایین و بالا برای دست آزاد یا روی تنبک را برای اولین بار نوازنده تنبک سیاوش اکبری سنه در کتاب آموزشی خود و در سال ۱۳۷۸ به کاربرده است
منبع : گفتگوی هارمونیک
